Een vette bek halen 🍟🥑

Het gezegde ‘een vette bek halen’ wordt meestal gebruikt in de betekenis van ‘naar een snackbar gaan’. Een andere betekenis ervan is ‘goed eten’. Een snackbar en goed eten gaat natuurlijk helemaal niet samen, dus waar is de verwarring in dit gezegde ontstaan?  

Verzadigde vetten

Vetten hebben de afgelopen jaren een slecht imago gekregen. Met name verzadigde vetten (vetten die bij kamertemperatuur hard zijn) zouden schadelijk zijn voor de gezondheid. Hieraan lag één wetenschappelijk onderzoek ten grondslag uit 1953 van de Amerikaanse fysioloog Ancel Keys [1]. Dit onderzoek wordt inmiddels lang en breed in twijfel getrokken door vele andere wetenschappers. Zo zou hij enkel de landen in zijn onderzoek hebben meegenomen die zijn hypothese, over de correlatie tussen verzadigde vetten en hart-en-vaatziekten, bevestigden.

Dat verzadigd vet de aderen dichtslibt of een verhoogde kans op overlijden geeft is volgens experts, Malhotra, Redberg & Meier (2017), helemaal niet bewezen. Chronische ontstekingen liggen daar volgens hen juist aan ten grondslag. Het risico daarop neemt af door een gezonde voedingsstijl te hanteren, regelmatig te bewegen en stress te reduceren. Dat doe je al door het eten van echte voeding en het wandelen van slechts 22 minuten per dag [2].

Non-fat

Het leed uit de jaren 50 was echter al geschied en daarom werden heel veel voedingsmiddelen naar light en non-fat gereduceerd. Om vetten in een product te verlagen moet dit een bewerking ondergaan. Zo wordt vet omgezet in minuscule vetbolletjes die gelijkmatig over het product zijn verdeeld. Dit homogeniseren van vetten zorgt voor een verhoogde doorlaatbaarheid in de darmwand. Hierdoor neemt de druk op onder andere ons hormonale stelsel flink toe. Consumenten moeten het wel nog steeds willen blijven kopen, dus wordt er suiker en/of zoetstoffen toegevoegd om het ‘lekker’ te laten smaken. Waarom bewerkte voeding minder gezond voor je is lees je hier.

De vet-inname van Nederlanders is inderdaad het afgelopen decennium afgenomen. We zijn namelijk 15% minder vetten gaan eten blijkt uit onderzoek. Aan de andere kant nam de inname van koolhydraten juist toe. We moeten immers ergens onze energie vandaan halen. Met name brood is populair [3]. Dat deze verschuiving verre van wenselijk is, lees je in mijn artikel over koolhydraten.

Hersenvoeding

Dat vetten ons in evolutie hebben gediend lijkt uit de groei van onze hersenen zichtbaar. Onze vroege voorouders leefden op de savanne. Zij aten daar voornamelijk fruit, groente, noten, zaden, knollen en vlees. Op zich is dat een goed en natuurlijk voorhanden eetpatroon. Echter bleef de hersengroei in deze tijd zeer beperkt.

Daar kwam pas vele eeuwen later verandering in toen de mens begon met rondtrekken. Het leefgebied van onze voorouders verplaatste zich daarmee van voornamelijk land, naar een land-water gebied. Hier kon men zich tegoed doen aan o.a. vis, schaaldieren en waterplanten.

Het menselijk brein nam in volume spectaculair toe. Bouwstoffen voor de hersenen konden makkelijk aangevoerd worden. Voedingsstoffen als zink, vitamine D, jodium, selenium, maar met name ook(meervoudige) onverzadigde (vloeibare) vetzuren zoals omega 3 waren voorradig.

Hersenen bestaan voor 60% uit vet. Op zich dus logisch dat deze baat hebben bij de inname van kwalitatief goede vetten. Maar ook ons hart profiteert daarvan. Deze gebruikt het weer als brandstof. Vetten leveren ons dus bouwstoffen en brandstoffen, maar ze doen nog veel meer.

Je hebt ze nodig voor de bouw van alle celwanden, de werking van neuronen uit ons zenuwstelsel, de aanmaak van verschillende hormonen, het remmen van ontstekingen, de productie van energie, het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel, talgproductie van de huid en de opname en het vervoeren van in vet-oplosbare vitamines als A, D, E en K.  Deze zijn met name belangrijk voor de oogfunctie, de calciumvoorraad, als antioxidant en voor de bloedstolling.

Het ene vet is het andere niet

Dat verzadigde vetten in een verkeerd hoekje zijn gedrukt wil niet zeggen dat het ene vet het andere niet is. Er is wel degelijk een verschil tussen gezondheidbevorderende en ontstekingsbevorderende vetten. Een te veel aan rood vlees en zuivelproducten brengt narigheid met zich mee. Wilde vis, avocado, noten, zaden en olijfolie zijn daarentegen goed voor je. Ook roomboter en kokosvet hebben gunstige voordelen voor ons. Met andere plantaardige oliën wil je echter voorzichtig zijn.

De meeste van deze oliën oxideren bij een te hoge verhitting en zijn dus niet geschikt om in te bakken. Mede daarom is de snackbar geen bewuste keuze voor je gezondheid. Het door een chemische structuur hard maken van plantaardige oliën zorgt voor margarine en transvetten.

Omega 3

Gelukkig zijn er ook nog onbewerkte gezonde vetten in voedingsmiddelen te vinden. De 2 meest bekende daarvan zijn, de meervoudig onverzadigde en essentiële vetzuren, Omega 3 en 6. Men noemt een voedingsstof essentieel als we het zelf niet kunnen produceren zonder daarvoor de juiste bouwstoffen uit onze voeding te hebben genuttigd. We zijn hiervoor dus afhankelijk van onze voeding.

De verhouding tussen omega 3 (o.a. te vinden in vis, schaal-en schelpdieren, algen en sommig vlees en eieren (DHA en EPA) en noten, lijnzaad, groene bladgroenten en koolsoorten (ALA)) en omega 6 (o.a. pinda’s, soja, zonnebloem, tarwekiem, granen, mais en margarine/halvarine) is dan wel weer erg belangrijk. Met name de oliën van deze producten bevatten veel van de omega’s.

Een natuurlijke verhouding tussen omega 6 en omega 3 is 2-3:1. Dit hing vroeger af van de beschikbaarheid van bijvoorbeeld zonnebloemen of maiskiemen. Momenteel ligt de verhouding eerder op 20:1. Aan beschikbaarheid geen gebrek meer. Met omega 3 als sterke ontstekingsremmer wil je natuurlijk een betere balans dat dit! Hoe je meer omega 3 kunt toevoegen aan je dieet lees je in 3 tips voor meer omega 3.

Het Westerse eetpatroon zorgt met deze scheve verhouding(en) voor een verhoogde ontstekingsgevoeligheid. Een teveel aan (bewerkte) vetten levert hoofdzakelijk een hoge energiebron en wordt dan opgeslagen als vet. Aan de anderen kant nemen klachten gerelateerd aan ontstekingen af wanneer gewerkt wordt aan een betere vetzuurverhouding door middel van suppletie met omega 3 vetzuren en het reduceren van omega 6 vetzuren [4].

Daarbij mag nu duidelijk zijn dat wij goede vetten keihard nodig hebben. Moedermelk bestaat zelfs voor 50% uit (verzadigd) vet en dat is toch echt de beste voeding voor het snelgroeiende en ontwikkelende baby’tje.

Vind je het lastig de juiste vetten of suppletie uit te zoeken? Of ben je gewoon benieuwd of jouw huidige voedingspatroon je voldoende omega 3 oplevert? Neem gerust contact met mij op. Ik help je graag op de goede weg.

Vet goed

Nog niet overtuigd van het belang van goede vetten? Celebrities die slank moeten zijn voor hun beroep, zoals Halle Berry, Kim en Kourtney Kardashion, Gwyneth Paltrow, Megan Fox en Jennifer Lopez eten allemaal laag in koolhydraten en daardoor automatisch weer hoog in vetten en eiwitten.

En aan de andere kant laten SUMO worstelaars, die juist dik moeten zijn voor hun beroep, juist vetten staan om aan te komen vlak voor hun wedstrijd. Door de vermindering van vetten met zo’n 10 tot 15% bestaat hun dieet bijna alleen nog maar uit koolhydraten wat hun gewichtstoename bevordert.

Een gezonde verhouding van vet met betrekking tot de andere macronutriënten voor volwassenen is zo’n 30% van de energie inname (dus niet 30% van je bord) [5]. De vraag is echter uit welke vetten wil jij dat jouw lichaam zichzelf opbouwt en regenereert? Kortom, welke vette bek ga jij straks halen?

De orthomoleculaire leer zet voeding centraal in het verbeteren van de gezondheid. Bij twijfel en nood echter altijd de huisarts raadplegen!

Referenties:

1. Keys, A. (July 1953). “Atherosclerosis: a problem in newer public health”. Journal of the Mount Sinai Hospital, New York. 20 (2): 118?139
2. Malhotra A, Redberg RF, Meier P. Saturated fat does not clog the arteries: coronary heart disease is a chronic inflammatory condition, the risk of which can be effectively reduced from healthy lifestyle interventions. British Journal of Sports Medicine 2017; 51:1111-1112.
3. Rossum, C.v., The diet of the Dutch: Results of the first two years of the Dutch National Food Consumption Survey 2012-2016, RIVM, Editor. 20142016, National Institute for Public Health and the Environment: Bilthoven
4. Bosma-en Boer, M.M., M.L. van Wetten, and L. Pruimboom. Chronic inflammatory diseases are stimulated by current lifestyle: how diet, stress levels and medication prevent our body from recovering. Nutr Metab (Lond), 2012. 9(1): p. 32.
5. Cordain, L., et al., Plant-animal subsistence ratios and macronutrient energy estimations in worldwide hunter-gatherer diets. Am J Clin Nutr, 2000. 71(3): p. 682-92.