Als orthomoleculair- en kindervoedingscoach streef ik ernaar de lichaamscellen van optimale voedingsstoffen te voorzien. Het is daarvoor belangrijk een goed beeld te hebben van de gezondheidswaarde van voeding. Dit begint bij ‘whole foods’.
Whole foods zijn voedingsmiddelen die zich in de minst (mogelijk) bewerkte staat bevinden. Zij hebben geen industrieel bewerkingsproces doorstaan, zijn ongeraffineerd en kunnen in hun volledig natuurlijke vorm genuttigd worden. Om de gezondheidswaarde van onbewerkte voeding te waarderen is het wellicht handig om eerst eens te kijken naar hoe ongezond het eten van bewerkte voeding kan zijn.
Bewerkte voeding
Om te beginnen zorgt bewerking voor een vermindering in voedingsstoffen. Vezels, vitamines, mineralen, sporenelementen en bioactieve stoffen gaan verloren in het bewerkingsproces. Vitamine c kan bijvoorbeeld slecht tegen hitte en zuurstof, maar is ook gevoelig tegen langdurig bewaren.
Om voeding langer te kunnen bewaren voegt de voedingsmiddelenindustrie conserveringsmiddelen toe. Suiker bijvoorbeeld. Ook worden andere voedseladditieven toegevoegd zoals emulgatoren, kunstmatige zoetstoffen, kleurstoffen en andere e-nummers. De bewerkte voeding wordt hierdoor makkelijker opneembaar, hoeft minder gekauwd te worden, het smaakt beter en ziet er mooier en lekkerder uit. Alsof dit nog niet genoeg is worden in sommige gevallen ook nog synthetische vitamines toegevoegd om het product gezonder te laten lijken. Wat blijft er uiteindelijk over aan voeding?
Wat over blijft zijn onherkenbare, lege calorieën waar weinig tot geen belangrijke voedingsstoffen in zitten en waar ons lichaam evolutionair gezien niet goed mee om kan gaan! Wel heeft bewerkte voeding een hoog dooreet gehalte, raak je als kind zijnde al verslaafd en wordt het de consument zo makkelijk gemaakt dat je het product alleen maar nogmaals zal willen bestellen.
Door alle bewerkingen en toevoegingen is het gezondheidseffect op het lichaam echter negatief. Dit omdat er wel veel energie en voedingsstoffen verbruikt worden om die lege calorieën te verteren. De darmflora raakt uit balans, de druk op het hormonenstelsel wordt flink verhoogd, het immuunsysteem draait overuren, de bloedsuikerspiegel behaalt hoge pieken en het lichaam blijft hongerig.
Je vult het lichaam wel, maar voedt het dus niet. Die vulling en afvalstoffen sla je echter bij een teveel wel op. In 2020 had 14,7% van de kinderen van 4 tot en met 17 jaar overgewicht. Voor volwassenen van 18 jaar en ouder was dit zelfs 50% [1]!
Overgewicht (te hoge BMI) is ??n van de lange termijn symptomen van het lichaam in onbalans, net als een verhoogde ontstekingsgevoeligheid, stemmingswisselingen en welvaartsziektes als hart-en vaatziekten, diabetes etcetera. Echter al eerder trekt je lichaam aan de bel door het geven van bijvoorbeeld concentratieproblemen, vermoeidheid of juist hyperactiviteit, eczeem en/of slaapproblemen.
Brandstof
Het eten van bewerkte voeding is als een oude Porsche voltanken met diesel als brandstof. Loodvrije benzine 95 werkt al beter, maar voor het optimale resultaat tank je de 98, de super. Dus gooi je natuurlijk geen diesel als energiebron in die Porsche. Sterker nog, met de kennis van nu zouden we voor het optimale en meest comfortabele resultaat voor een met zonne-energie oplaadbare elektrische Porsche gaan!
Waarom kiezen we dan zo vaak voor de verkeerde of inferieure brandstof voor ons lijf? Bijna 70% van alle energie die wij Nederlanders uit eten halen is afkomstig uit bewerkte voeding, zoals brood- en graanproducten, suiker en snoepgoed, koek en gebak, (niet-)alcoholische dranken, hartige snacks, zuivel en sauzen [2].
Dit zijn voedingsmiddelen die juist met name bestaan uit goedkope bestanddelen zoals suiker, witmeel, melkpoeder en plantaardige oliën. Terwijl er tal van gezonde koolhydraatbronnen rechtstreeks in de natuur te vinden zijn. Naast brandstof uit koolhydraten kun je ook veel energie uit vetten halen. Meer weten over welke vetten goed voor je zijn? Lees dan dit artikel.
Voedingswaarde bepalen
Hoe bepaal je dan wel de optimale gezondheidswaarde van voeding? Aan alle benodigde voedingsstoffen komen is met onbewerkte voeding al een uitdaging. Dit omdat gewassen steeds minder eiwitten, vitamines en mineralen bevatten.
Zoals één enkele eigenschap niet maakt wie je bent, zo is één voedingsstof ook niet bepalend voor de gezondheidswaarde van een voedingsmiddel. De optelsom van positieve en negatieve eigenschappen van een voedingsmiddel is dat wel.
Je kijkt dan naar de macro- en micronutriënten die een product bevat, maar ook naar bijvoorbeeld de anti-nutriënten. Dit zijn stoffen die de plant maakt om zich te beschermen tegen onder andere vraat van dieren om zo het voortbestaan van de plant te garanderen.
Ook kunnen verschillende bewerkingsprocessen, zoals je net hebt gelezen, een negatieve uitwerking hebben op de voedingsstoffen. Er is helaas nog geen formule om de netto-gezondheidswaarde te berekenen. Daarom een aantal handige vuistregels:
- Eet overwegend mensenvoeding.
Dat is voeding dat het dichtst in de buurt komt bij het voedingspatroon waarmee de mens in de loop der evolutie is opgegroeid. Denk aan groentes, fruit, paddenstoelen, gevogelte, vis, schaal- en schelpdieren, eieren, noten, zaden en pitten.
Natuurlijk zijn er verschillen in voedingspatronen per leefgebied en is dit ook weer seizoensgebonden. Observaties van enkele honderden nog traditioneel levende stammen geeft echter wel dit gemiddelde natuurlijke voedingspatroon weer [3].
- Laat in ieder geval de sterk bewerkte voeding zo veel mogelijk liggen.
Dat is over het algemeen voeding met een ingredi?ntenlijst langer dan 5 ingredi?nten. Elke fabrikant moet verplicht de ingredi?nten van het eindproduct vermelden op de verpakking. Echter ondanks dat je de ingredi?nten van het etiket op de verpakking kunt lezen, leid je hier het bewerkingsproces en de daarbij mogelijk gebruikte (synthetische) stoffen niet uit af..
Dit geldt helaas ook voor voeding dat speciaal voor kinderen is ontwikkeld. Ondanks de mooie marketingtermen, gezondheidsclaims, gekleurde etiketten met afbeeldingen van superhelden en een slimme locatie in de supermarkt kunnen het toch nog ongezonde producten zijn.
- Eet het liefst biologisch.
Dat is voeding grootgebracht met aandacht voor de natuur. Het bevat daardoor meer (secundaire) voedingsstoffen en minder belastende bewerkingsstoffen. Er zijn steeds meer biologische tuiniers die hun producten lokaal aanbieden. Ik ben zelf Vriend van de Voortuin en steun daarmee de biodiversiteit in mijn omgeving.
- Bewerk zelf je onbewerkte voeding.
Zo kun je onder andere rekening houden met welke vorm en temperatuur van verhitting je kiest. Je bepaalt zelf welke voedingsmiddelen je gebruikt om je gerecht te zoeten, zouten of een mooie kleur te geven. Sommige producten hebben namelijk juist wel een bewerking nodig om de voedingswaarde te doen toenemen. Tomaten kun je namelijk het best even verwarmen voordat je ze eet.
Ook zijn er groentes die we rauw helemaal niet kunnen eten, zoals de cassave wortel. Zie voor meer tips en gezonde gerechten de lekkere en makkelijk te maken recepten van deze website. Probeer bijvoorbeeld eens deze pastinaakfrieten of deze kokossnacks. - Maak eten weer een doel op zich.
Met alle verantwoordelijkheden die de huidige maatschappij ons stelt zijn we uit het oog verloren waarom we eigenlijk eten. Vroeger draaide de hele dag om het zoeken en bereiden van voedsel en het gezamenlijk eten. Het grootste deel van het huishoudbudget ging naar voeding en er werd uitgebreid gekookt en getafeld.
Het eten ging dus niet.. gehaast, onderweg, tussendoor, achter de tv/computer of met de mobiele telefoon in de hand. Aandacht voor eten zal resulteren in bewustere keuzes en in een toename van gezondere voedingsstoffen.
Zou je graag meer coaching willen? Neem dan gerust even contact op voor de mogelijkheden. Meer lezen over voeding en wat dat kan betekenen voor jou en de jouwen? Lees dan ook mijn andere artikelen eens.
De orthomoleculaire leer zet voeding centraal in het verbeteren van de gezondheid. Bij twijfel en nood echter altijd de huisarts raadplegen!
Referenties:
- Gezondheidsenqu?te/Leefstijlmonitor CBS i.s.m. RIVM. (2020). Geraadpleegd op 29 April 2021, van https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/overgewicht/cijfers-context/huidige-situatie
- RIVM. (2018) Wat Eet Nederland. Geraadpleegd op 29 April 2021, van https://wateetnederland.nl/resultaten/energie-en-macronutrienten/bronnen
- Cordain, L., et al., Plant-animal subsistence ratios and macronutrient energy estimations in worldwide hunter-gatherer diets. Am J Clin Nutr, 2000. 71(3): p. 682-92.